L’algoritmo di Fibonacci per moltiplicare due numeri interi
        

         



 !
  
 "sulle dita» (I.13)
#[
Calcolare con le mani]         
$%
    &   #     
     '()  

*++Muhammad ibn Musa al Khwarizmi. Le calcul indien (Algorismus)+
,-.//01 
 
        


2
  
 
"sulle nove gure degli Indiani mi piacque sopra ogni altra cosa»(I.3)
 
3 4 
"anc gli inesperti abbiano qui un insegnamento
perfetto, ho deciso di mostrare la moltiplicazione dell’ottava posizione» (II.40) 
.056789::987650.#
.056789::987650.;
<

=
  
 scheda ->?
##
@ &          
 
Liber abaci
A Ba =
'.

5
0
.
C
CD
D.C#B
a =
C
E
.
.CE
0
.C
0
E
5
.C
5
EE
'.
.C
'.
 Bb =
'.

5
0
.
C
B
b =
C
E
.
.CE
0
.C
0
E
5
.C
5
EE
'.
.C
'.
3=

#B
«...quando un qualche numero è diviso in parti e ogni singola parte è moltiplicata per un
qualche numero, quelle moltiplicazioni raccolte in una sola sono uguali alla moltiplicazione
di tutto il numero diviso, per il numero per il quale furono moltiplicate tutte le parti dello
stesso.»(II.7)
 +
C
+
.
+
E'0

B
a x b =
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
G
G+
C
E+
.
.CE+
0
.C
0
EE+
E'0
.C
E'0
H+
I
 #
 J


Un esempio alla lavagna
-
ab
 
"una tavola pulita
nella quale le lettere si cancellano facilmente» (II.3) 
B

=

4=
a x b =
C
E
.
.CE
0
.C
0
F
C
E
.
.CG
G
C
F
C
E
C
F
.
E
.
F
C
.CE
.
F
.
E
0
F
C
.C
0
E
0
F
.
.C
5
G
G+
C
E+
.
.CE+
0
.C
0
E+
5
.C
5
&+
C
G
C

C
# =ab
=J
= 
C
=.CB
C
F
C
G+
C
G
C
E
C
.CCD
C
D.CCD
C
a x b =
C
F
C
E
C
F
.
E
.
F
C
.CEG
C
E
C
.CE
C
F
.
E
.
F
C
.CEG
G
C
E
C
E
C
F
.
E
.
F
C
.CE
4
C
D.C= 

C
=

C

 «si tengano in mano
le decine» (II.2).K


< +
.
#
$%
C
B
C
E
C
F
.
E
.
F
C
G
C
E+
.
G
.
E
.
.CCD
.
D.CCD
.
a x b =
C
E
C
E
C
F
.
E
.
F
C
.CE
.
F
.
E
0
F
C
.C
0
EG
G
C
E
.
E
.
.C.CE
.
F
.
E
0
F
C
.C
0
EG
G
C
E
.
.CE
.
E
.
F
.
E
0
F
C
.C
0
EG
 
.


.
+B

.

.
F
.
E
0
F
C
E
.
G+
0
E
.
G
0
E
0
.CCD
0
D.CCD
0
a x b =
C
E
.
.CE
0
E
0
.C.C
0
E
0
F
.
.C
5
G
G
C
E
.
.CE
0
.C
0
E
0
E
0
F
.
.C
5
 
0


0
&
0
F
.
E
0
G+
5
E
0
G
5
E
5
.CCD
5
D.CCD
5
a x b =
C
E
.
.CE
0
.C
0
E
5
E
5
.C.C
5
G
C
E
.
.CE
0
.C
0
E
5
.C
5
E
5
.C
6

5
 
5
L#
4596/B
9F/G5E8C 5F/E9F6E8G.E8C 5F6E8G.:
Il caso generale
<aba x b

=
B
a x b =
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
G
G+
C
E+
.
.CE+
0
.C
0
EE+
E'0
.C
E'0
G
G
C
E
.
.CE
0
.C
0
EE
.C
'.
&+
I
 
 ab-B
+
C
G
C
F
C
+
.
G
C
F
.
E
.
F
C
+
E'0
G
'.
F
'.

Msus ms
$%#s <!u675G5
m675G67Ls= B 

sGusEms.CCDusD.C
 
I
a x b

I
$%
B
{
r
-1
=0
r
k
=m ( A
k
+r
k-1
)

IGC.E'0
 
I
Gu+
I
E
I'.

M

a x b =+
C
E+
.
.CE+
0
.C
0
E+
5
.C
5
EG
G*u+
C
Em+
C
.C1E+
.
.CE+
0
.C
0
EGu+
C
E*m+
C
E+
.
1.CE+
0
.C
0
E
u+
C
D.C
C
Gu+
C
 m+
C
Gm+
C
E
'.
G
C

L
a x b =
C
E
C
E+
.
.CE+
0
.C
0
E+
5
.C
5
E
+
C
E+
.
C
E
C
E+
.
.CE+
0
.C
0
EG
C
E*u
C
E+
.
Em
C
E+
.
.C1.CE+
0
.C
0
EG
A
k
a
i
b
j
ijk
G
C
Eu
C
E+
.
.CE*m
C
E+
.
E+
0
1.C
0
E+
5
.C
5
E
u
C
E+
.
D.C
.
Gu
C
E+
.
 m
C
E+
.
G
.

a x b =
C
E
.
.CE
.
E+
0
.C
0
E+
5
.C
5
E
+
.
E+
0
C
E
.
.CE
.
E+
0
.C
0
E+
5
.C
5
EG
C
E
.
.CE*u
.
E+
0
Em
.
E+
0
.C1.C
0
E+
5
.C
5
EG
G
C
E
.
.CEu
.
E+
0
.C
0
E*m
.
E+
0
E+
5
1.C
5
E
u
.
E+
0
D.C
0
Gu
.
E+
0
 m
.
E+
0
G
0

a x b =
C
E
.
.CE
0
.C
0
E
0
E+
5
.C
5
EG

a x b =
C
E
.
.CE
0
.C
0
EE
''5
.C
E'5
E
E'5
E+
E'0
.C
E'0
E'5
E+
E'0
Gu
E'5
E+
E'0
Em
E'5
E+
E'0
.CG
E'0
E
E'0
.C

a x b =
C
E
.
.CE
0
.C
0
EE
''5
.C
E'5
E
E'0
.C
E'0
E
E'0
.C
E'.
+ 
E'0
 
A 
+
I
J#
GC
N'.DC&INCB
+
I
G
C
F
I
E
.
F
I'.
E
0
F
I'0
EE
'.
F
I'E.
 B
+
C
G
C
F
C
E
.
F
'.
E
0
F
'0
EE
'.
F
'E.
G
C
F
C

+
.
G
C
F
.
E
.
F
C
E
0
F
'.
EE
'.
F
'E0
G
C
F
.
E
.
F
C
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
+
E'0
G
C
F
E'0
E
.
F
E'5
E
0
F
I'0
EE
'0
F

E
'.
F
'.
G
'.
F
'.
+
I
GCINE'02
I
I'E.N'.
INE'0J

I
NC 
 
E'.
Gm
E'0

E'0
Gu
E'0
Em
E'0
.CGu
E'0
E
E'.
.C

a x b =
C
E
.
.CEE
E'0
.C
E'0
E
E'0
.C
E'.
G
G
C
E
.
.CEE
E'0
.C
E'0
E*u
E'0
E
E'.
.C1.C
E'.
G
G
C
E
.
.CEE
E'0
.C
E'0
E
E'.
.C
E'.
E
E'.
.C
E

I

 
=  
cifre_a        '     a 
b cifre_b
N'.-  AI#
 
 u #=  ->  .C 
uGP.CmG'P.CQ.C
K =
* moltiplicazione_X_2_cifre.py , moltiplicazione_Fibonacci.py 1    3
    2  * %bo_prodottoNxN.py 1 =        

L         # 
2=         
3 
+
I


K
$%
             
 ==
2=
M "C’è infatti un altro modo di moltiplicare molto
pregevole soprattutto per le moltiplicazioni di grandi numeri» (III.2). J
  #
&#
3 
a x b =
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
G
G
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
C
E
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
.
.CEE
+
C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
'.
.C
'.
a 
C

.

'.
.C
L

C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
C
G
C
E
.
.CEE
.C
==
+
I

 B
I
C
JR
B

C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
.
G
C
E
.
.CEE
.C
 B

C
E
.
.CEE
'.
.C
'.
F
'.
G
C
E
.
.CEE
.C

ab
'.

.
C
'.

.
C
'.

.
C
C
'.

.
C
.
     
'.

.
C
'.
L
  
=
C
G
C

.
G
.
E
C
!
            &
a
  
&
 

H650.789
 B
S           
&S
 
?K.8.9
